“Het hoofd bieden aan problemen is belangrijkste drijfveer voor succes in milieubescherming”

Würzburg. “De bereidheid om het hoofd te bieden aan problemen is de belangrijkste drijfveer voor succes in milieubescherming – voor uw successen, beste prijswinnaars, en voor het succesvolle werk van de DBU. Uw inzet is voor mij de bevestiging dat wij optimistisch naar de toekomst kunnen kijken. Wij zijn vol goede moed dat we een gedrag kunnen aanleren, waarmee wij de rijkdom van onze aarde kunnen waarderen en de grenzen van haar belastbaarheid kunnen respecteren.” Met deze woorden eerde bondspresident Joachim Gauck in Würzburg de winnaars van de Duitse Milieuprijs voor 2016 van de Deutsche Bundesstiftung Umwelt (DBU) en de DBU zelf met haar 25-jarig bestaan. Uit zijn handen namen ondernemer Bas van Abel (39, Amsterdam), wetenschapper prof. dr.-ing. Angelika Mettke (64, Cottbus) en ondernemer Walter Feeß (62, Kirchheim/Teck) in Würzburg de belangrijkste, onafhankelijke Europese milieuprijs in ontvangst. Van Abel ontvangt 250.000 euro. De andere helft van de prijs wordt gedeeld door Mettke en Feeß.

Mensen overtuigen – gedragen door een ecologisch bewustzijn

In aanwezigheid van circa 1200 gasten – waaronder de Duitse minister van Milieu Barbara Hendricks, de president van de Beierse Landtag Barbara Stamm, de Beierse minister van Milieu Ulrike Scharf en haar collega uit Nedersaksen Stefan Wenzel, de voorzitter van de ecologische werkgroep van de Deutsche Bischofskonferenz en wijbisschop in Freiburg dr. Bernd Uhl alsmede Nobelprijswinnaar voor natuurkunde prof. dr. Georg Bednorz – benadrukte Gauck dat de bouwsector behoort tot de economische sectoren die bijzonder grote hoeveelheden aan hoogwaardige grondstoffen nodig hebben. Het recyclen daarvan speelt daarom een belangrijke rol. Dankzij de prijswinnaars Mettke en Feeß is bekend geworden hoe goed bouwstoffen in de bouw en voor de aanleg van wegen kunnen worden hergebruikt. De bereidheid hiervoor hebben beiden doorslaggevend gestimuleerd – als wetenschapper en als ondernemer. Drijfveer voor het succes is hierbij de niet aflatende zoektocht naar nieuwe mogelijkheden en het blijven doorgaan met het overtuigen van mensen – gedragen door een ecologisch bewustzijn.

“Voor impulsen die duurzaamheid een onderdeel van het dagelijks leven maken”

Ook prijswinnaar Van Abel laat mogelijkheden zien voor verantwoordelijk en bewust handelen. Bij de Fairphone gaat het om een eerlijke balans tussen de zorg voor het milieu, economische belangen en sociale aspecten. Gauck sprak zijn grote waardering uit de voor de manier waarop Van Abel deze complexe taak heeft volbracht – van het winnen van de grondstoffen en de productie van de telefoons tot aan reparatie en recycling. De zorg voor het milieu hangt altijd af van vele helpers en van de ideeën, de wil om verder te zoeken, de passie en de overtuigingskracht van velen. Want het optimisme dat groene groei een kans van slagen heeft, dat de verzoening van ecologie en economie geen utopie is, is gebaseerd op de diversiteit van de mogelijkheden om actief mee te doen en mee te werken. Zijn wens is het, zei de bondspresident, dat het voorbeeld van alle drie prijswinnaars elders wordt gevolgd en dat hun inzet en inspanningen zorgen “voor impulsen die duurzaamheid een onderdeel van het dagelijks leven maken”.

DBU maakt miljoenen mensen in Duitsland bewust van het belang van ecologische verbanden

Het staatshoofd vond tevens lovende woorden voor de Deutsche Bundesstiftung Umwelt die dit jaar 25 jaar bestaat. Tussen de bondspresident en de DBU bestaat een lange en zeer goede samenwerking. Alleen al de oprichting van de DBU laat zien, dat economie en ecologie niet per se tegenstellingen hoeven te zijn. De oprichters van de DBU zetten destijds al in op het potentieel van het midden- en kleinbedrijf. Milieuvriendelijke processen, diensten en producten zijn immers de motor voor groei en meer banen. En dat terwijl men 25 jaar geleden in de traditionele industriële sectoren  nog behoorlijk sceptisch stond tegenover de Green Economy. De stimulerende maatregelen van de DBU hebben volgens Gauck daarom een tweeledig effect. Ze bevorderen de ontwikkeling van duurzame producten en processen en nemen tegelijkertijd de twijfels weg dat milieubescherming schadelijk zou zijn voor het concurrentievermogen. De DBU heeft in Duitsland miljoenen mensen bewust gemaakt van het belang van ecologische verbanden. Haar projecten laten zien hoeveel mogelijkheden er zijn om via de zorg voor het milieu de levensomstandigheden te verbeteren. Daarbij gaat het niet alleen om klimaat-, bodem- en waterbescherming, maar ook om de bescherming van de biodiversiteit, een duurzamere omgang met energie en schaarse bronnen, milieuvriendelijke afvalverwijdering en bewuste eet- en leefgewoonten.

“Substantiële vermindering van de uitstoot van broeikasgassen ligt nog voor ons”

De versnelde ratificatie van het klimaatverdrag van Parijs ziet Gauck als een aansporing en aanmoediging. Dat ook de VS, China, India en de Europese Unie hebben ingestemd met de ratificatie van het klimaatakkoord is in diplomatieke termen een groot succes, waaraan de Duitse regering actief heeft bijgedragen. Wij hebben in deze weken te maken gehad met een bemoedigende coalitie van landen, die het nog geen jaar na de klimaatconferentie van Parijs eens zijn geworden over het in werking treden van het verdrag. Gauck: “We weten echter ook dat de echte test, namelijk de substantiële vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, nog voor ons ligt.”

Klimaat- en milieubescherming vooral een kwestie van gedrag

Niet alleen de politiek moet hierin een rol spelen. Klimaat- en milieubescherming is immers globaal gezien vooral een kwestie van gedrag, ook het koopgedrag van ieder individu. Dit inzicht is weliswaar niet nieuw, maar het ook echt ter harte nemen valt soms niet mee. Altijd aandacht besteden aan de zorg voor het milieu is een moeizaam en soms lastig leerproces. De technologische vooruitgang kan milieuvriendelijk gedrag in velerlei opzicht makkelijker maken. Gauck: “Maar de kritische vraag aan onszelf, hoe wij wonen en ons verplaatsen, wat wij consumeren en hoe wij omgaan met dingen die wij niet meer nodig hebben, deze vragen aan onszelf worden daardoor niet overbodig.” Meer energie-efficiëntie betekent niet automatisch, dat er zuiniger wordt omgegaan met schaarse bronnen. Soms gaan wij, blij als we zijn met de zuinige eigenschappen van onze efficiënte producten, juist meer kopen en verbruiken dan we nodig hebben. Iedere consument kan en moet hier zijn eigen verantwoordelijkheid nemen. Gauck: “Het is goed als we af en toe eens stilstaan bij ons eigen consumptiegedrag en onze wensen. Wat kan er anders en wat kan ik zelf verbeteren?”

Met enorm veel moed, betrokkenheid, idealisme en ondanks veel weerstand

In een door Tagesschau-nieuwslezer Judith Rakers geleide gespreksronde gingen juryleden prof. dr. Katharina Hölzle, leerstoelhouder voor Innovatiemanagement en Entrepreneurship aan de Universiteit Potsdam, en Max Schön, president van de Deutsche Gesellschaft Club of Rome, in op de inzet en inspanningen van de winnaars van 2016. Het bestuur van de stichting DBU kiest op voordracht van een jury ieder jaar de prijswinnaars van de Duitse Milieuprijs. Hölzle en Schön benadrukten dat alle drie prijswinnaars een oplossing hebben gevonden voor “complexe problemen”, waarvoor er geen eenvoudige oplossingen bestaan, met enorm veel moed, betrokkenheid, idealisme en ondanks veel weerstand. Als doeners en idealisten is het hen gelukt om oplossingen te ontwikkelen en concreet aan de zeer complexe duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties te werken.

Beton milieuvriendelijker gemaakt en grondstoffenverbruik in nieuwe banen geleid

Hölzle onderstreepte dat Mettke en Feeß staan voor een omslag in een traditionele en zeer conservatieve branche. Zij hebben beton milieuvriendelijker gemaakt en het grondstoffenverbruik in nieuwe banen geleid. Angelika Mettke werkt sinds 40 jaar op dit gebied. Het is haar verdienste dat in Berlijn voor nieuwbouw voortaan gerecycled beton gebruikt moet worden. Met zijn economische en ecologische denkwijze benadert Walter Feeß met zijn modelbedrijf de recycling van bouwstoffen van de praktische kant. Hij heeft zich nooit laten beïnvloeden door weerstand. In zijn branche heeft hij altijd een voortrekkersrol gespeeld.

“Economie en ecologie in een nieuwe balans gebracht”

Over Van Abel benadrukte Schön, dat hij globaal gezien een probleem heeft opgelost, dat de grote ondernemers in de branche niet aanpakken en daarmee laten zien, dat het ook anders kan. Bij de productie van zijn smartphone heeft hij ook aandacht voor  hoe het met de mensen gaat in een transparant productieproces, hoe hun arbeidsomstandigheden eruitzien en het loon dat ze krijgen. Hij kreeg geen geld van de banken, maar heeft zijn project gefinancierd via crowdfunding en zo zijn product, dat gerepareerd kan worden en daarmee langer bruikbaar is, op de markt gebracht. Schön: “U hebt economie en ecologie in een nieuwe balans gebracht en laten zien dat met duurzaam ondernemen een eerlijke productie samen kan gaan met het streven naar winst.” 

“‘Milieubescherming is leuk’ Leidmotief van ons werk”

Na de uitreiking van de onderscheiding door bondspresident Gauck en Rita Schwarzelühr-Sutter, voorzitter van de raad van bestuur van de DBU en parlementair staatssecretaris van Milieubeheer, Natuurbehoud, Bouw en Reactorveiligheid, wees dr. Heinrich Bottermann, secretaris-generaal van de DBU, in zijn slotwoord op het feit dat de zorg voor het milieu en duurzaamheid inmiddels – na enige terugslag – maatschappelijk en politiek gezien een breed draagvlak hebben. De doorbraak kwam in het voorjaar door het Klimaatverdrag van Parijs, dat nu echt in werking treedt. Bondspresident Gauck heeft dit proces altijd ten zeerste aangemoedigd. Enerzijds door zijn passende woorden, dat de zorg voor het milieu een cultureel leerproces is, dat ons een leven lang begeleidt. Anderzijds heeft Gauck de Duitse Milieuprijs de afgelopen vijf jaar overhandigd, hoewel er op zijn agenda vast ook andere thema's stonden. Bottermann aan Gauck gericht: “Een ding blijft voor ons voor altijd verbonden met uw tijd als bondspresident: de door u in 2013 in Osnabrück gedane uitspraak ‘Milieubescherming is leuk’ is het leidmotief van ons werk.”

Medien & Infos